Dünyada Medikal Biyoteknoloji
Biyoteknoloji çok eski çağlardan beri günlük hayatımızda kullandığımız bir bilim dalıdır. Ekmek, yoğurt veya alkollü içkilerin yapımında kullandığımız fermentasyon işlemleri aslında biyoteknolojik deneylerden ibarettir. Bu deneylerin bazılarında farklı bakteri kültürlerini onların yaşamı için uygun ortamlarda kültürleyerek bakterilerin sütü yoğurda veya üzüm suyunu sirke veya şaraba dönüştürmesi sağlanmaktadır. Ekmek hamurununun mayalanması işlemi ise hamur içine konan maya mikroorganizmalarının çoğalarak hamuru ekmek yapımı için uygun hale getirmesinden ibarettir.
Bunların yanında hayvanların evcilleştirilmesinde kullanılan çiftleştirme yöntemleri ve zirai bitkilerin daha verimli türlerinin üretilmesini sağlayan yöntemler de aslında biyoteknolojik yöntemlerdir. Örneğin yediğimiz mısırların atasının aslında yenilmesi çok zor rengarenk bir bitki olduğunu biliyor muydunuz? Veya yine marketlerde aldığınız muzların atalarının aslında yenilmesi çok zor bitkiler olduğunu? Etrafınızda birbirinden çok farklı görünen köpek çeşitlerinin bulunmasının sebebi köpeklerin genlerinde belirli özellikleri gösterecek şekilde çiftleştirilmelerinden kaynaklanmaktadır. Süt üretiminde bazı inek türlerinin diğerlerine göre daha fazla verim vermesinin sebebi de yine bu ineklerin aynı köpekler gibi bazı genleri öne çıkacak şekilde çiftleştirilmelerinden kaynaklanmaktadır.
Medikal biyoteknoloji ise antibiyotiklerin keşfi ile daha geniş ve kendine özel bir araştırma alanı haline gelmiştir. Her ne kadar özellikle uzakdoğuda çeşitli bitkiler, hayvan özütleri ve mineraller farklı hastalıkların tedavisi için çok eski çağlardan beri farklı formülasyonlarda kullanılıyor olsalar da en çok bilinen ilk medikal biyoteknoloji icadı 1928 yılında Sir Alexander Fleming tarafından keşfedilen penisilindir.
Her ne kadar penisilinin icadı modern medikal biyoteknolojinin en önemli başlangıç taşlarından birini oluştursa da asıl ilerleme genetik materyalin keşfi ile başlamıştır.
1869 F. Miescher tarafından DNA’nın keşfi
1910 T.H. Morgan genlerin kromozomlar üzerinde olduğunu gösterdi
1941 Beadle & Tatum: bir gen-bir enzim hipotezi
1944 Avery, Mcleod& McCarty: DNA’nın genetik materyal olduğunun keşfi
1953 Watson, Crick, Franklin, Wilkins: DNA’nın yapısının bulunması
1961 Brenner, Jacob & Meseleson: mRNA’nın keşfi
1966 Nirenberg & Khorana: DNA kodunun keşfinin tamamlanması
1972 P. Berg: in vito ortamda rekombinant DNA yapılması
1971 Dünyanın ilk biyoteknoloji şirketinin kurulması (Kaliforniya, ABD)
1973 H. Boyer & S. Cohen: DNA’nın plazmidlere klonlanması
1973 H. Temin: Ters transkriptaz (reverse transcriptase) enziminin bulunması
1977 F. Sanger & W. Gilbert: Hızlı DNA dizileme yönteminin keşfi
1979 İlk biyoteknoloji ürünü insan büyüme faktörü (Human growth hormone)
1980 Halka arzedilen ilk biyoteknoloji şirketi: Genentech (35 milyon $)
1982 T. Cech & S. Altman: Ribozimlerin keşfi
1984 DNA parmakizi analizi tekniğinin geliştirilmesi
1984 Chiron Şirketi tarafından HIV virüsünün klonlanıp tüm genom dizilenmesi
1984 FDA tarafından ilk rekombinant ilacın onaylanması (HGF: Genentech)
1986 FDA tarafından rekombinant DNA ile üretilen ilk aşının onaylanması
1986 K. Mullis ve ark.: PZR yönteminin keşfi
1991 Kanser hastalarında gen terapisi yönteminin ilk kez uygulanması
1995 Virüsler dışındaki ilk biyolojik organizmanın tüm DNA dizilemesi (bakteri)
1996 İlk memeli hayvanın klonlanması: “Dolly” adlı koyun
1998 İlk insan embriyonik kök hücresinin izolasyonu (Thomson, Jones ve ark.)
2001 Venter, Collins ve pek çok diğerleri: İlk insan genom dizisi
2002 İlk sentetik virüsün tüm genomunun sentezlenmesi
2003 İnsan Genom Haritalama projesi tamamlandı (2,7 milyar $)
2003 İlk ticari gen terapisi ürününün onaylanması (Çin)
2004 İlk DNA mikroarray tanı cihazının onaylanması (Roche)
2006 Yamanaka ve arkadaşları tarafından ilk IPSC’lerin oluşturulması
2006 Bitkilerde üretilen ilk aşının onaylanması: Tavukçulukta kullanılmak üzere
2008 Tamamen sentetik ilk bakteri DNA’sının sentezlenmesi: Craig Venter
2010 İlk lab-on-a-chip teknolojisinin üretilmesi (Harvard Üni., ABD, akciğer)
2010 Sinir kök hücrelerinin ALS ve felç tedavisinde kullanılması için klinik araştırmaların başlaması
2010 İlk kişiselleştirilmiş kanser ilacının FDA tarafından onaylanması (prostat kanseri)
2011 İnsan genomunun 1 haftadan daha kısa bir sürede 2000$’a dizilenebilir hale gelmesi
2011 3D yazıcı ile deri üretilmesi
2012 FDA tarafından biyobenzer ilaçlar için yönetmelik yayınlanması
2012 Anne kanındaki fetüs DNA’sının tüm dizilemesi
2013 CRISPR metodunun keşfi
2013 HIV’li doğan bir bebeğin ilk kez “tamamen” tedavi edilmesi
2014 Rahim nakli yapılan bir kadının ilk kez hamile kalması
2015 Yaklaşık 30 yıldan sonra ilk kez yeni bir antibiyotik bulunması
2016 CRSPR metodunun insan hastalıklarının tedavisinde kullanılması (Çin)
2016 Felç hastalarına kök hücre naklinin hastaların yürümesini sağlaması
2017 Domuz embriyolarında insan hücrelerinin büyütülmesi (gelecekte organ naklinde kullanılmak üzere)
